Jumat, 26 November 2010

PARAGRAF

Narasi : Karangan kanggo nyritakake kedadean kanthi runtut kena kanggo nyritakake kedadean kang nyata, nanging uga kena kanggo nyritakake kedadean kang mung khayalan bae.
Urut-urutane nulis narasi yaiku
a. Nemtokake tema karangan
b. nemtokake tujuan karangan
c. Nglumpukake bahan-bahan karangan
d. Noto rantamaning karangan
e. Ngembangake rantamaning karangan
Deskripsi: Paragraf kang ngambarake objek kanthi tujuan supaya wong kang maca ngrasa kaya nyawang dhewe objek kang digambarake. Tembung kang digawe cetha lan diperinci
Urut-urutan nulis paragraf deskripsi yaiku
a. Nemtokake tema kanthi netepake objek kang bakal ditulis
b. Nemtokake bates objek deskriptif
c. Observasi kanthi cermat lan tuntas
d. Ngawe tembung kanggo ngambarake kedadean kanthi cetha lan isa dibayangke marang wong kang maca
Eksposisi : Yaiku paragraf kang njlentrehake seluk beluk salah sawijining bab utawa masalah kanggo gawe cetha isa ditambahi grafik, fakta lan data. Tujuane supaya kang maca bisa njupuk informasi lan pengetahuan luwih gamblang
Ciri-ciri Paragraf Eksposisi
a. Migunakake pola pengembangan, umum tumuju khusus utawa suwalike
b. Momot Kalimat topik
c. Momot Kalimat rincian/penjelas
Jenise Pola Pengembangan
a. Pola Proses : Sawijining urutan saka tumindak-tumindak kanggo nyipta utawa ngasilake asil saka kedadeyan utawa prastawa
b. Pola Sebab-Akibat : Sebab tumindak minangka gagasan utama lan akibat minangka rincian pengembangane
c. Pola Ilustrasi : Ngandarake karepe penulis. Umume pengalaman pribadi dadi bahan ilustrasi kang paling efektif kanggo njlentrehake.
Argumentasi : Paragraf kang mratelakake alesan, tuladha lan bukti kang kuat lan bisa gawe yakine wong kang maca. Tujuane kanggo gawe yakine wong kang maca saengga bisa mbenerake panemu lan keyakinane pangripta.
Persuasi: Paragraf kang handuweni tujuan kanggo mengaruhi mbujuk, ngajak utawa ngrayu wong kang maca saengga melu apa kang dadi gegayuhane pangripta

Kamis, 25 November 2010

Purwakanthi

Purwakanthi yaiku swara kang runtut
Purwakanthi kaperang dadi 3
1. Purwakanthi Guru Swara : Suarane dibolan-baleni
Tuladha : Ana awan ana pangan
Becik ketitik ala ketara
Thenguk-thenguk nemu gethuk
Inggah-inggih ora kepanggih
2. Purwakanthi Guru Sastra : Aksarane dibolan-baleni
Tuladha : Bibit, Bobot, Bebet
Sapa salah, bakal seleh
Sluman, slumun, slamet
Tatag, teteg bakal tutug
3. Purwakanthi Lumaksita: Tembung sing keri dibaleni ing frase mburine
Tuladha : Asung bekti, bektine kawula marang gusti
Lungguh dhingklik, dhingklike wong cilik
Mangan ati, atine sing kelara-lara
Raja putra, putrane dalem Astina

Macapat 1

Macapat nduweni teges seneng maca kanthi kepenak kebak ing pangrasa.
tembang macapat nduweni watak kanggo ngambarake manungsa
watak tembang macapat kasebut yaiku:
1. Mijil : Gandrung utawa prihatin anggone golek ilmu
2. Maskumambang : nelangsa, prihatin, karanta-ranta
3. Sinom :Grapyak, renyah lan sumanah
4. Gambuh : Wani wanuh, kulina, lan rumaket
5. Asmaradana : sedhih, sengsem lan sumanah
6. Kinanthi: seneng, tresna lan asih
7. Dhandhanggula : Kenes, luwes lan resep
8. Durma : Galak, nantang, nesu, muntab
9. Pangkur : Sereng, kejem, nantang
10. Megatruh : Sedhih, memelas, getun, prihatin
11. Pocung : Kendho, sembrana parikena
Paugeran Tembang Macapat
Pupuh : Dumadi saka pirang-pirang pada kang nunggal sak crita
Pada : Cacahe tembung macapat saben saklagu, saka wiwitan nganti pungkasan
Guru Gatra: cacahe gatra utawa larik satembang ing tembang macapat
Guru Wilangan : Cacahe Wanda saben sagatra ana ing tembang macapat
Guru lagu/ Dhong-dhing : Tibaning swara ana pungkasaning gatra ing tembang macapat

Jumat, 30 Juli 2010

kagem lomba LCCBN

Geger pacinan/ jatuhnya Karaton Kartasura terjadi Tahun….. (1742)
Berdirinya Karaton Surakarta pada (17 Februari 1745/ 17 Sura 1670)
Pendiri Karaton Surakarta adalah ( Paku Buwono II)
Perjanjian babad giyanti yang memisahkan Karaton Surakarta dan Karaton Yogyakarta terjadi pada tahun (1755)
Perjanjian Salatiga yang menjadi tonggak berdirinya Pura Mangkunegaran terjadi tahun (1757)
Raja Karaton Surakarta yang tidak memiliki garwa padmi/permaisuri adalah (Pakubuwono XII)
Batik yang mempunyai arti saling mengikat dan menjadi lambing bersatunya pria dan wanita dalam perkawinan adalah corak (batik Bondet)
Kain yang diartikan sebagai harapan semoga lamaran sang pria dapat diterima dengan baik oleh pihak wanita adalah corak (satrio Manah)
Kain batik yang melambangkan harapan calon pengantin agar dapat mencari nafkah sendiri atau berdikari adalah corak ( Batik Cakar)
Kain batik yang bermakna agar sipemakai mendapat limpahan rezeki serta makmur adalah corak ( Pari Seuli Babon Angrem)
Kain batik yang biasa digunakan dalam upacara pertunangan yang coraknya berarti bunga yang telah mekar adalah corak ( Batik Parang Kusuma)
Kain batik yang bernama agar calon pengantin selalu mendapatkan rahmat dari Tuhan dalam kehidupan berumah tangga adalah corak ( batik Wahyu Tumurun)
Kain batik yang dipakai pada upacara pernikahan yang mempunyai makna terus menerus mulia adalah corak ( Batik Sido Mulyo)
Batik yang berarti nasehat, melambangkan harapan bahwa orang tua akan menuntun dan meemberi nasehat pada kedua mempelai yang akan memasuki hidup berumah tangga adalah corak ( Batik Sido Wirasat)
Kain batik yang melambangkan cinta yang bersemi bermakna menuntun, sebagai orang tua berniat akan menuntun kedua mempelai memasuki hidup baru adalah corak (Batik Truntum)
kain batik yang bermakna hidup dalam berkecukupan dan kebahagiaan adalah corak (Batik Sido Mukti)
Bertapa dengan cara bergantung terbalik,dengan kedua kaki diikat pada dahan pohon disebut (tapa Ngalong)
Bertapa dengan cara bersamadi disamping makam leluhur pada jangka waktu tertentu disebut (tapa ngluwat)
Bertapa dengan cara menahan diri untuk berbicara atau tidak berbicara sama sekali disebut (tapa Bisu)
Bertapa dengan cara tidak mandi dan tidak membersihkan diri selama jangka waktu tertentu disebut (tapa Bolot)
Bertapa dengan jalan menyingkir sendiri ke dalam hutan disebut (tapa Ngidang)
Bertapa dengan menyendiri di dalam hutan dan hanya makan tumbuh-tumbuhan disebut (tapa ngramban)
Bertapa dengan jalan merendam diri ditengah sungai selama beberapa waktu tertentu disebut (tapa Ngambang)
Bertapa dengan cara membiarkan diri hanyut diatas rakit disebut (tapa ngeli)
Bertapa dengan cara tidur untuk jangka tertentu tanpa makan apa-apa disebut (tapa tilem)
Bertapa dengan jalan hanya memakan nasi putih tanpa lauk disebut (tapa mutih)
Bertapa dengan cara tidak tidur tapi boleh makan disebut (tapa mangan)
Upacara di Karaton Surakarta yang sangat meriah diadakan pada hari lebaran disebut (grebeg pasa)
upacara di Karaton Surakarta yang bertujuan memperingati hari lahir dan wafatnya nabi Muhammad pada bulan mulud disebut (Sekaten/Grebeg Mulud)
Upacara yang selalu diadakan pada hari Sabtu Wage saat usia kandungan berumur tujuh bulan disebut (Mitoni)
Upacara pemberian nama bayi pada hari kelahiran disebut acara (slametan Brokohan)
Upacara yang diadakan pada waktu seorang bayi berumur 35 hari disebut upacara (selapanan)
Upacara yang dilakukan saat anak berusia 7 x 35 hari, saat anak pertama mnyentuh tanah disebut (tedhak Siten)
Upacara yang dimaksudkan untuk melindungi anak-anak terhadap bahaya gaib yang dilambangkan betara kala disebut upacara (ngruwat/Ruwatan)
Wayang yang terbuat dari kulit dan dimainkan seorang dalang dengan diiringi music gamelan disebut wayang (kulit)
Wayang yang pertama kali diciptakan oleh pangeran Pekik dari Surabaya terbuat dari bahan kulit dan berukuran kecil disebut wayang (krucil)
Seni pertunjukan wayang yang terbuat dari boneka kayu, terutama sangat popular di wilayah Pasundan disebut wayang (golek)
Seni pertunjukan yang sebelumnya terbatas untuk kerabat karaton dan masa PB X mulai dipertontonkan bagi masyarakat umum di Balekambang, Sriwedari dan Pasar Malam disebut wayang (0rang/Wong)
Wayang yang sudah dikaloborasikan dengan pemahaman modern dan dibuat dari rumput disebut wayang (Suket)
Upacara untuk memperingati empat puluh hari meninggalnya seseorang disebut (patang puluhan)
Upacara untuk memperingati seratus hari meninggalnya seseorang disebut (nyatus)
Upacara untuk memperingati satu tahun meninggalnya seseorang disebut (pendak pisan)
Upacara untuk memperingati dua tahun meninggalnya seseorang disebut (pendak pindo)
Upacara untuk memperingati tiga tahun meninggalnya seseorang disebut (nyewu)

Kamis, 27 Mei 2010

cerita rakyat




1. Arjunawiwaha
  • diangiit tahun 1028-1035
  • ingkang nganggit Mpu Kanwa
carios punika nyritakake kramane arjuna karo 7 widodari.
Arjuna tapa ana gunung, widodari diutus dewa kon ngoda nangging arjuna ora kengguh. Betara Indra mudhun saka kayangan, memba-memba dadi wongtua nakoni Arjuna, bareng ngerti menawa arjuna temenan anggone tapa, Indra seneng. Neng donya ana ontran-ontran, kang digawe niwatakawaca. ora ana kang isa ngalahke, dewa-dewa utusan widodari kanggo ngerteni lenane Niwatakawaca, jebul lenane ana ngon ilate. nalika perang karo nguyu ngakak niwatakawaca dipanah ilate karo Arjuna, Niwatakawaca mati. Arjuna entuk bebunggah nikah karo 7 widodari, saben widodari dinikah sedina, sedina etungan kayangan pada karo sesasi wektu donya. neng kayangan sarwa keturutan nangging Arjuna ora gumbira amarga adoh karo sedulure, mula deweke ninggalke kayangan. Pas ninggalke suarga, Arjuna ditanggisi widodari-widodari
cerita Arjunawiwaha dadi mula bukane(awal) sastra jawa wetan(timur)
2. Arjuna wijaya
  • diangiit tahun 1365-1389
  • ingkang nganggit Mpu Tantular
Arjuna lagi plesir karo garwane, garwane kepengen nglangi neng kali nagging amarga kaline cethek banjur Arjuna njelma dadi dewa satus tangan trus bendung kali supaya isa kanggo nglanggi garwane. Rahwana/dasamuka kang lagi tapa ngrasa keganggu banjur padu karo Arjuna. Dasamuka kalah nangging sempat ngapusi garwane Arjuna menawa Arjuna wis mati, ngerti menawa Arjuna mati garwane bunuh diri. Arjuna mulih lan nemoni garwane mati, Arjuna pengen melu mati nanging dewa saka kayangan mudhun nguripke garwane Arjuna meneh.
3.Sutasoma
  • diangiit tahun 1365-1389
  • ingkang nganggit Mpu Tantular
carita iki nyritake laku uripe sutasoma. Sutasoma kang sejatine jelmaane Budha didawuhi ramane supaya dadi raja, nanging Sutasoma wegah, pilih mlayu saka keraton. sakjrone mlaku Sutasoma etemu musuh kang pjjer mangandeweke nangging Sutasoma kanthi ati resik seneng sedia dipangan ndadekeke musuh-musuhe pada tobat lan dadi murid Budha. lakune Sutasoma nganthi ketemu karo wanita kang dadi garwane, sakwise nikah Sutasoma kagungan putra. betara Kala nglumpuke raja cacah 100 arep dipangan, bareng wis nglumpuk satus betara kala ora kepengen mangan raja-raja kuwi sakdurunge mangan sutasoma. Sutasoma kanthi ikhlas mara menyang panggonane Betara Kala, Sutasoma gelem dipangan angger 100raja diculke, krungu omongane Sutasoma kang iklhas lan atine kang apik Betara Kala ora sida mangan Sutasoma lan 100 raja, Betara Kala tobat lan dadi murid Budha. nalika anake Sutasoma uwis dewasa, sutasoma mbacutke laku tapane nganthidadi Budha.
4. Smaradahana
  • diangiit tahun 1171-1185
  • ingkang nganggit Mpu Dharmaja
ceritane kama dijaluki tulung karo dewa Indra supaya gawe Siwa nresnani Uma garwane, amarga ing kayangan ana ontran-ontran kang ora bisa diadpi sakliyae anake Siwa. Kama kang peparab dewa cinta manah Siwa supaya tresna marang Uma nangging Siwa malah nesu nganthi Kama dipateni. Indra njaluk marang siwa supaya kama diuripke, kama urip nangging wujud roh. Ratih garwane Kamangerti kahanane banjur pati obong lan dadi roh. Kama mlebu neng Siwa Ratih mlebu neng Uma. Uma bobot lan nglairke anak kang raine gajah. Kayanganisa dislametke lan kama uga Ratih dadirohkang nitis marang pasangan kang bebojoan.
5. Ramayana
diangiit tahun 930
ingkang nganggit Mpu Valmiki/walmiki saka India, digubah sastrawa jawa kang jenenge Yogiswara
cerita ramayana nyritake lakune Rama lan Sita musuh Dasamuka

Selasa, 05 Januari 2010

Paribasan, Bebasan, Saloka

Paribasan
unen-unen kang ajeg panganggone mawa tembung entar, ora ngandut surasa pepindhan
thuladha :
  • durung pecus keselak besus = durung sembada nanging pengene ora-ora
  • welas tanpa alis = mesakke tok ora isa ngopo-ngopo
  • ciriwanci ginawa mati = watak ora isa mari sakdurunge mati
Bebasan
unen-unen kang ajeg panganggone mawa tembung entar, ngemu surasa pepindhan
tuladha:
  • lahan karoban manis = dasar bocahe ayu kelakuane yo becik
  • ngudang siunge bethara kala = nyedaki bebaya
  • oleh itunge luput sunduke = ora jumbuh antarane itungan lan kenyataan
Saloka
unen-unen kang ajeg panganggone mawa tembung entar ngemu surasa pepindhan, nanging kang dipepindhan uwonge, banjur tembung kanggo pepindhane kewan utawa tanduran
tuladha:
  • gajah ngidak rapah = nerak guneme dhewe
  • gong lumaku tinabuh = wong kang kemudu dijaluki wuruk

kagem PAwiyatan BAsa JAwi
Akselerasi SMA N 1 Surakarta

MACAPAT

Tembang Asmaradana
  • watake: Sedih, kangen, kingkin
  • gunane: kanggo medharake rasa sedhih, kangen, mesra
  • 8i,8a,8e,8a,7a,8u,8a
Sekar Dhandhanggula
  • Watake: kanggo medharake swasana apa bae
  • gunane: kanggo medharake swasana aba bae
  • 10i,10a,8e,7u,9i,7a,6u,8a,12i,7a
Tembang Pangkur
  • watake: gagah prawira, greged
  • gunane: Paring pitutur kang mawa semangat, nggambarake tresna kang makantar-kantar, utawa swasana perang
  • 8a,11i,8u,7a,12u,8a,8i
Tembang Maskumambang
  • Watake: Susah, sedih, trenyuh, kelara-lara
  • gunane : Ngambarake rasa sedih, trenyuh, kelara-lara
  • 12i,6a,81,8a
Sekar Megatruh
  • watake: Susah,sedih, karanta-ranta. gela
  • gunane: Nggambarake rasa sedhih, karanta-ranta gela
  • 12u,8i,8u,8i,8o
Tembang Pocung
  • watake: sakpenake
  • gunane: Medharake rasa sakpenake, katon kurang temenan
  • 12u,6a,8i,12a
kagem pawiyatan Basa Jawi
Akselerasi SMAN 1 Surakarta